Culturen kunnen sterk van elkaar verschillen. Als enkele zeer verschillende culturen met elkaar in aanraking komen, zoals bijvoorbeeld in een multiculturele samenleving het geval is, dan kan dit leidden tot verrijking, maar ook tot conflicten, onbegrip en zelfs vijandschap. Pinto (1990) maakte onderscheid tussen F- en G-culturen, en bracht daarmee de meest essentiële onderscheidingsfactoren in kaart.
De F-cultuur wordt gekenmerkt door een fijnmazig systeem van normen en waarden. De mate van structuur is groot en er bestaan veel vastgestelde regels voor wat wenselijk en onwenselijk gedrag is. In een fijnmazige cultuur hoeft men weinig persoonlijke afwegingen te maken; veel stappen die men neemt lijken niet meer dan logisch en bevinden zich in de lijn der verwachtingen.
In een grofmazige cultuur zijn normen en waarden, goed en kwaad, niet heel duidelijk omschreven. Veel dingen moet men zelf uitvinden en in veel gevallen dient men zich zelf een mening te vormen over wat wenselijk en onwenselijk is. Afwijken van de gebaande wegen wordt (in zekere mate) gewaardeerd.
Een lid van een F-cultuur zal zijn eigen positie primair bezien vanuit de groep waarvan hij deel uitmaakt. Zijn gedrag is gericht op het beschermen van de groepsreputatie en het zich conformeren aan de normen, opvattingen en verwachtingen die leven in de groep. Hij is loyaal en zal conflicten vermijden als dit de goede verhoudingen verstoort of schaadt. Dit brengt met zich mee dat hij niet altijd direct zal zeggen wat hij ergens van denkt of vindt.
Een lid van een G-cultuur zal zichzelf hoogst waarschijnlijk in de eerste plaats als een individu beschouwen. De groep waar hij deel van uitmaakt maakt meer deel uit van de achterhoede. Bij het denken, redeneren en communiceren gaat hij meer van zichzelf uit dan van de groep: wat is zijn mening, wat wil hij zelf graag? Hij is gewend om dit duidelijk en direct onder woorden te brengen en verwacht dit dikwijls ook van anderen.
Communicatieproblemen kunnen zich voordoen wanneer de opvattingen, verwachtingen, normen en waarden die mensen hebben, sterk van elkaar verschillen.
Als je veel te maken hebt met mensen uit andere culturen, is het van belang om je te verdiepen in het soort cultuur waaruit de persoon afkomstig is. Als je erin slaagt om de cultuur beter te begrijpen, zul je in staat zijn om veel gedrag dat je bij de ander ziet te plaatsen en je verwachtingen bij te stellen of aan te passen.
Enkele tips:
Vermijd dat iemand ten overstaan van anderen gezichtsverlies lijdt. Wil je iemand aanspreken, doe dit dan uitsluitend onder vier ogen.
Ga uit van een goede relatie als basis.
Wees bereid de eigen cultuur af en toe door de ogen van een buitenstaander te bekijken. Het zal dan snel duidelijk worden dat geen enkele cultuur volmaakt of volstrekt logisch is, helaas: ook de jouwe niet.
Een beetje humor, vriendelijkheid en openheid in de omgang met anderen kunnen heel ontwapenend werken.
Tot slot: het is niet altijd zo belangrijk om overal een mening over te hebben. Soms kan het belangrijker zijn om die eventjes te parkeren, en oprechte interesse in een ander te hebben en naar hem te luisteren. Neem er de tijd voor. Wellicht zul je dan verborgen werelden ontdekken waarvan je het bestaan nog nooit had vermoed!